به گزارش مشرق، شاخص اهدای خون این فرآورده حیاتی کشورمان در سطح کشورهای پیشرفته جهانی و سالم‌ترین آن هم مربوط به ایرانیان است، اما کرونا روی میزان اهدای خون نه فقط در ایران بلکه در تمام جهان اثر منفی گذاشته و به تعبیر رئیس سازمان انتقال خون کشور کرونا دنیا را با شوک خونی مواجه کرده‌است.

بر این اساس کشورهای منطقه امرو بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش ذخایر خونی پیدا کردند، در ایران با آنکه در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ به طور میانگین ۸ درصد کاهش اهدای خون اتفاق افتاد، اما در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ با افزایش اهدای خون مواجه بودیم و به‌رغم پیک پنجم کرونا در هفت ماهه امسال ۶/۷ درصد نسبت به هفت ماهه سال گذشته رشد داشتیم.

با این همه شاخص کلی اهدای خون در کشور کاهش داشته‌است.

در این میان اثرگذاری بحث افزایش سن جمعیت و همچنین مباحث فرهنگی بر میزان اهدای خون، موضوع قابل تأملی است که رئیس سازمان انتقال خون به آن اشاره داشت.

به گفته وی پیک سنی اهداکنندگان خون نسبت به ۱۰ سال گذشته، ۱۰ سالی افزایش داشته و از ۲۵ تا ۳۵ سال به ۳۶ تا ۴۵ سال رسیده و طی این مدت اهداکنندگان جوان به اهداکننده مستمر بدل نشدند. همچنین برخی جوانان اهداکننده به واسطه داشتن بیماری فشار خون از اهدای خون معاف می‌شوند! از سوی دیگر سبک زندگی و اقداماتی همچون تتو و حجامت موجب می‌شود فرد تا یکسال نتواند خون اهدا کند تا اگر با حجامت یا تتو دچار بیماری‌هایی همچون هپاتیت شده، بیماری خودش را نشان دهد.

پاندمی کرونا بر همه چیز اثر منفی گذاشت، از جمله اهدای خون. حالا ذخایر خونی نه فقط در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان رو به کاهش گذاشته‌است. در ایران، اما ماجرای کاهش اهدای خون و به تبع آن کاهش ذخایر خونی تنها به دلیل کرونا نیست، بلکه مسائل فرهنگی، سبک زندگی و پیری جمعیت هم بر این شاخص اثر گذاشته و موجب کاهش اهدای خون و معافیت برخی گروه‌ها از خون دادن شده‌است.

شوک خونی در دنیا با پاندمی کرونا

پیمان عشقی، مدیر عامل سازمان انتقال خون درباره علل کمبودهای خون در کشور گفت: «خون را نمی‌توان برای مدت بسیار طولانی ذخیره کرد. بنابراین ما یک ورودی داریم و یک خروجی و یک ذخیره چند روزه. طی چند روز اخیر وضعیت خوب بوده و همه‌جا سبز بوده‌است، اما باید توجه کرد از روزی که انتقال خون تشکیل شد تا سال ۲۰۱۲، روند رو به افزایشی داشت و از زمان آغاز جنگ تحمیلی جهشی پیدا کرد و به حدود ۶۰ برابر روز اولش رسید که همان عدد ۲۷ در هزار بود. از سال ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ این پیک متوقف شد و از سال ۱۳۹۵ شروع به افت کرد؛ افتی که همچنان با شیب ثابتی در حال کاهش است تا به دوران کرونا رسید.»

عشقی یکی از دلایل کاهش اهدای خون را اهدای پلاسما دانست که موجب شد ۲۳۰ هزار اهدای خون کامل کم شود. یعنی فردی که پلاسما اهدا می‌کرد، دیگر اهدای خون انجام نمی‌داد و این پروژه متوقف شد.

وی با بیان اینکه کرونا دنیا را با شوک خونی مواجه کرد، گفت: «کره جنوبی، ویتنام، چین، افریقا، امریکا، انگلستان، ایتالیا و فرانسه همه دچار مشکل شدند و بسیاری از معافیت‌های اهدای خون را برداشتند که برایشان هزینه‌های بالایی داشت. ایران هم با همین پدیده مواجه شد. کشورهای منطقه امروز بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش ذخایر خونی پیدا کردند، در ایران با آنکه در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ به طور میانگین ۸ درصد کاهش پیدا کردیم، اما در ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشتیم. به‌رغم اینکه پیک پنجم کرونا بسیار سنگین بود، اما افزایش داشتیم. به‌طوری که در هفت ماهه امسال ۶/۷ درصد نسبت به هفت ماهه سال گذشته رشد داشتیم.»

تأثیر منفی کاهش جوانان بر شاخص اهدای خون

رئیس سازمان انتقال خون با تأکید بر اینکه در دوران کرونا وضعیت ما در منطقه خیلی بهتر بود، افزود: «ترکیب جمعیتی جوان ما کم شده است. اهداکنندگان بار اول ما طی ۱۰ سال گذشته روند رو به کاهش را نشان می‌دهند.

پیک سنی اهداکنندگان خون ۱۰ سال قبل ۲۵ تا ۳۵ سال بود، اما اکنون این سن به ۳۶ تا ۴۵ سال رسیده‌است؛ یعنی طی این مدت اهداکنندگان جوان ما به اهداکننده مستمر بدل نشدند. در عین حال سبک زندگی افراد هم تفاوت کرده‌است. ما نمی‌توانیم از کسی که تتو یا حجامت کرده خون دریافت کنیم. از میان افرادی که تست‌های تأییدیه مثبت هپاتیت سی داشتند، ۹/۸ تنها مشکل‌شان این بوده که یکسال گذشته حجامت کردند که در برخی شهرها ۱۸ درصد بوده‌است، بنابراین ما موظفیم فردی را که حجامت کرده یکسال از اهدای خون معاف کنیم تا اگر بیماری وجود دارد، خودش را نشان دهد.»

به گفته عشقی گاهی جوانی برای اهدای خون مراجعه می‌کند و معلوم می‌شود فشار خون دارد و نمی‌توان دیگر از او خون دریافت کرد، بنابراین تغییر ترکیب جمعیتی و سبک زندگی باعث شده معافیت‌های اهدای خون بالا برود. بر همین اساس هم سلامت خون در ایران در حد کشورهای توسعه‌یافته‌است.

رئیس سازمان انتقال خون با تأکید بر کاهش شاخص‌ها و نیاز به اعتبارات و دیده‌شدن در سازمان اداری، استخدامی مجلس و سازمان برنامه و بودجه افزود: «ما جدای از بازبینی برخی معافیت‌ها مانند سن اهداکنندگان، خروج برخی داروها، اقدامات دیگری هم کردیم. در زمینه اهدای افراد اتباع غیرایرانی که کد ثابت حضور در ایران دارند، تسهیلاتی فراهم کردیم. اقدام دیگر به کارگیری کیسه خون کودکان بود که کیسه‌های ۱۰۰ سی‌سی است، ایجاد کردیم.»